Bağ evleri, 19. yy. sonu ve 20. yy. başında geleneksel kent yaşantısı içinde mevsimsel hareket doğrultusunda üretim-tüketim döngüsünün deneyimlendiği bir yaşam kültürü olarak karşımıza çıkar.

Anadolu’nun pek çok kentinde olduğu gibi Ankara’da da “bağa göç etme” geleneği vardır. Kışın henüz kent sınırları itibarıyla Ulus ve çevresini aşmayan sınır içinde oturulur; yazın Çankaya, Dikmen, Esat, Etlik ve Keçiören bölgelerindeki bağ evlerine göç edilirdi.

Vehbi Koç, Hayat Hikayem kitabında bağ evine göçü şu cümlelerle anlatır:

“Ankara’da yazlığa çıkmak adeti vardı. Zengin fakir her aile yazın bağa çıkardı.

[…] Bağa çıkanların zenginlik derecelerine göre çift veya tek atlı arabaları, bir atı veya eşeği bulunurdu. Bizim de bağımız vardı. Keçiören’in altında Çoraklık denen yerdeki bağımıza çıkardık. Çoraklık’ta hep bizim gibi Müslümanlar otururdu. Biraz ilerimizdeki Keçiören’de en çok Katolik ve Ermeniler otururlardı. Onların bağlarının bakımı, güzel binaları, bahçeleri hemen dikkati çekerdi. Zengin Hristiyanlar Keçiören, Etlik, Çankaya semtlerinde yazlıklara giderlerdi. Yalnız Musevilerin bağ adeti yoktu.”

Ankaralıların yazlarını geçirdikleri ve genellikle geniş bir bağın veya bahçenin ortasına kurulu olan bu bağ evleri temel form ve kompozisyonlardan oluşan basit ve belirgin bir geometriye sahiptirler. Evler, iki ya da üç katlı olarak odaların ana sofaya açıldığı karnı-yarık diye adlandırılan bir plana göre yapılmıştır. Bağ evlerinin mimarisinde genellikle süslemeden uzak, rahat yaşamayı sağlayacak temel kurallar esas alınmıştır. Bağ arazisi içinde konut olarak kullanılan yapı dışında çoğunlukla, sulama ihtiyacı için kuyu, havuz ve çeşme, ahır, ağıl, samanlık olarak kullanılan daha küçük bir yapı ile bağ ve meyve-sebze bahçesi mevcuttur.

Ankara’da bağ evlerine ilkbahar aylarında başlayan göç, sonbahar aylarında bağ evlerinde hazırlanan kışlık erzaklar ile bağdan göç, bir seramoni şeklinde her yıl tekrarlanırdı. Bağ evi yaşamı hem aile bireyleri için bir yenilenme hem aile ekonomisi için küçük çaplı bir üretim ile kışa hazırlanma süreciydi.

Ankara’da “bağa göçme” geleneği 1950’li yılların sonlarına kadar sürmüştür. II. Dünya Savaşı’nın ardından, toplumsal ve ekonomik değişimler, yaşam biçiminin eksenini farklı bir yöne çekerken bağa göçme geleneğini giderek yok etmiştir. Hızlı nüfus artışıyla birlikte artan konut talebi de düşük yoğunluklu ve büyük açık alanların (bağların) bulunduğu bu bağ evi arazilerinin yeni yapılaşmalar için potansiyel alanlar olarak kullanılmasına yol açmıştır.

Ayakta kalan son bağ evleri, 19 yy. ve 20. yy. başı Ankarası’nın hem fiziksel hem sosyal niteliklerini açıklamamıza yardımcı olan, o dönemin yaşam kültürünün ayrılmaz bir parçası olarak “bağ evinde yaşam” geleneğini yansıtan önemli tanıklardır.

Bahçe

Bağ evinin 8,5 dönümlük bahçesinde, 23’ü meyve olmak üzere 46 çeşit ağaç, 16 çeşit süs bitkisi ve ayrıca muhtelif üzümlerin yetiştirildiği sembolik bir bağ bulunmaktadır.

Ankara’da sadece 54 adet olan sarı çam  ağacının 7 adedi ve tümünü Vehbi Koç’un diktiği  onlarca kara çam VEKAM bahçesinde bulunmaktadır. Sarı ve karaçamlardan birer adedi  2005 yılında tescillenmiştir.

Meyve Ağaçları

Armut (Kışlık) / Pyrus communis
Armut (Yazlık) / Pyrus communis
Ayva / Cydonia vulgaris
Badem / Prunus amygdalus
Beyaz Dut / Morus alba
Can Eriği / Prunus cerasifera
Ceviz / Juglans regia
Dağ Eriği(Çakal Eriği) / Prunus spinosa
Elma / Malus communis
Hünnap(Ünnap) / Ziziphus vulgaris
Ihlamur /Tilia cordata
İncir / Ficus carica
Kara Dut / Morus nigra
Kayısı / Prunus armeniaca
Kestane / Castanea sativa
Kırmızı Kiraz / Prunus avium
Muşmula / Mespilus germanica
Nar / Punica granatum
Sarı Kiraz / Prunus avium
Trabzon Hurması / Diospyros kaki
Şeftali / Prunus persica
Vişne / Prunus cerasus
Yemişyen (Yemşen) / Crateagus orientalis

Diğer Ağaçlar

Ak Kavak / Populus alba
Altuni Mazı / Thuja orientalis aurea
At Kestanesi / Aesculus hippocastanum
Atlas Sediri / Cedrus atlantica
Çınar / Platanus orientalis
Çit Mazısı / Thuja orientalis
Defne / Laurus nobilis
Huş / Betula alba
İğde / Eleagnus angustifolia
Kara Çam / Pinus nigra
Leylak / Syringa vulgaris
Mavi Ladin / Picea pungens glauca
Mazı / Thuja orientalis
Meşe / Quercus robur
Mürver / Sambucus nigra
Orman Sarmaşığı / Hedera helix
Piramit Mazı / Thuja orientalis pyranidaus
Porsuk Çam / Taxus baccata
Sabin Ardıcı / Juniperus sabina
Sarı Çam / Pinus sylvestris
Sedir Çam / Cedrus atlantica
Top Akasya / Robinia pseudoacaccia umbracuifera
Yeşil Ladin / Picea pungens

Süs Bitkileri

Ateş Çalısı / Pyracantha coccinea
Amerikan Sarmaşığı / Parthenocissus quinquefolia
Berberis / Berberis thundbergii
Beyaz İnci / Symphoricarpos albus
Çit Ligustrum (Kurt Bağrı) / Ligustrum vulgare
Filbahri / Philadelphus
Forsitya(Güneş Çalısı)/Forsythia intermedia
Frambuaz / Rubus idaeus
Gül / Rosa damascena
Hanımeli / Lonicera tatarica
İspirya (Keçi Sakalı) / Spiraea vanhouttei
Japon Ayvası / Cydonia japonica
Lükstrum / Ligustrum vulgare
Mor Salkım / Wisteria sinensis
Mürver / Sambucus nigra
Şimşir / Buxus sempervirens (10 adet)

Üzüm Çeşitleri

• Ak Püskül / Vitis vinifera L.
• Çavuş / Vitis vinifera L.
• Gül Üzümü / Vitis vinifera L.
• Hasandede / Vitis vinifera L.
• Kalecik Karası (Klon 18)/ Vitis vinifera L.
• Kalecik Karası (Klon 19)/ Vitis vinifera L.
• Kalecik Karası (Klon 21) / Vitis vinifera L.
• Kara Gevrek / Vitis vinifera L.
• Narince / Vitis vinifera L.
• Söbe Kara / Vitis vinifera L.
• Sungurlu / Vitis vinifera L.